ΕΡΜΑΝ ΕΣΣΕ: «Για μια φορά τουλάχιστον ας σταθούμε αντιμέτωποι με αυτό που είμαστε»

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Έρμαν Έσσε (Calw Γερμανίας 02 Ιουλίου 1877 – Μοντανιόλα, Collin d’Oro Ελβετίας 09 Αυγούστου 1962). Ολάκερο το συγγραφικό έργο του αγαπήθηκε πάρα πολύ από το ελληνικό βιβλιόφιλο κοινό. Αφήνω στην άκρη την αναγνώρισή του σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή είναι αδιαμφισβήτητη. 

Ας μου επιτραπούν δυο - τρεις προσωπικές σκέψεις για τη σημερινή μέρα των γενεθλίων του Έσσε. Η πρώτη ανάγνωση λογοτεχνήματός του ήταν προς το τέλος των εφηβικών μου χρόνων, το καλοκαίρι του 1983, όταν τελείωνα το Λύκειο και ετοιμαζόμουν για πανεπιστημιακές σπουδές. Ακόμα θυμάμαι τον φιλόλογο καθηγητή μου, τον μέντορά μου Νίκο Αναγνωστόπουλο, στο Εκκλησιαστικό Λύκειο Λαμίας, που πάντοτε μου ‘λεγε πόσο σημαντικό είναι το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων. Το ευγνωμονώ ακόμα, τόσα χρόνια μετά, κι όταν κάποιες φορές μιλάμε στο τηλέφωνο, δακρύζοντας φέρνω στη μνήμη μου πανάκριβες στιγμές άπειρων συζητήσεων μέσα στη σχολική τάξη για καίρια ζητήματα γύρω από τη Λογοτεχνία, ελληνική και ξένη. 

Τότε, λοιπόν, τόλμησα και διάβασα τον Ντέμιαν, στην ιστορική για μένα έκδοση του Γαλαξία, σε μετάφραση του Μένη Κουμανταρέα. Ομολογώ πως, ήταν ένα ιδιαίτερα δύσκολο βιβλίο, αλλά κατάφερα να το διαβάσω. Διαπίστωσα γιατί όταν καταρρέει ο παλαιός κόσμος ένας καινούργιος δημιουργείται. Ύστερα από λίγους μήνες αναζήτησα κι άλλα βιβλία του Έσσε, τα οποία, ως φοιτητής στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, αγόρασα από το ιστορικό βιβλιοπωλείο του Ραγιά, επί της οδού Τσιμισκή.

Όλα τα βιβλία του Έσσε κατέχουν ξεχωριστή θέση στη βιβλιοθήκη μου. Τα διαβάζω και τα ξαναδιαβάζω. Ανατρέχω συχνά σε αυτά, τα θεωρώ λογοτεχνικά αριστουργήματα, ψηλαφώ άλλοτε το φως κι άλλοτε το σκοτάδι. Δεν διστάζω να τα χρησιμοποιώ και στη διδασκαλία μου, στο μάθημα των Θρησκευτικών. Πολλές φορές μάλιστα τα δίνω σε μαθητές και μαθητριές μου να τα διαβάζουν, κι όταν μού τα επιστρέφουν, δεν τα παίρνω πίσω, τους τα χαρίζω. Τον Σιντάρντα, λόγου χάριν, τον έχω χαρίσει πάνω από δέκα φορές και νιώθω χαρά γι’ αυτό, γιατί ο σπόρος της ανάγνωσης έργων του Έσσε πρέπει να έχει διάρκεια, από γενιά σε γενιά. 

Έχει απόλυτο δίκιο ο βιογράφος του Έσσε, ο Αλόις Πρινς που στο βιβλίο του Η ζωή του Έσσε. Κάθε αρχή και μια μαγεία, μτφρ. Γρηγόρης Αθανασίου & επιμέλεια μετάφρασης Ελεάνα Λαμπάκη. Αθήνα 2005: Καστανιώτης, «αφηγείται τους λόγους για τους οποίους ο Έσσε προέτρεπε τους νέους να μην τον έχουν ως πρότυπο, αλλά και με τόση διακριτικότητα, ώστε να αφήνει τον αναγνώστη να τους ανακαλύπτει από μόνος του».