Ο «φρικώδης όρος "πολιτική ορθότητα"»

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Αντίβαρο

«Ο όρος “πολιτική ορθότητα” αναφέρεται σε λόγους, ιδέες ή πολιτικές, οι οποίες αντιτίθενται σε διακρίσεις εναντίον μειονοτήτων που προσδιορίζονται από φύλο, φυλή, θρησκεία ή εθνότητα ή σεξουαλικό προσανατολισμό ή ανικανότητα κάθε είδους. Απαγορεύει και ποινικοποιεί προφορικές εκφράσεις ή συμπεριφορές που μπορούν να χαρακτηρισθούν προσβλητικές από τις μειονότητες ή είναι ικανές να διεγείρουν εναντίον τους το δημόσιο αίσθημα (όρος κλειδί: “hate speech”, ήτοι λόγος που μεταφέρει μίσος). Δηλαδή, με τον όρο “πολιτική ορθότητα” εννοούμε μια σειρά από κανόνες που υποδεικνύουν πώς πρέπει να εκφραζόμαστε, για να μη “θίξουμε” – υποτίθεται – κάποιες ομάδες συνανθρώπων μας. Για την ακρίβεια, για να μην αναπαράγουμε σε βάρος τους, μια σειρά από “στερεότυπα” που τους κάνουν να νιώθουν “μειονεκτικά”… Εκτιμάται ότι ήρθε από τις ΗΠΑ ως κληρονόμος του πουριτανισμού, αλλά εξαπλώνεται στον δυτικό κόσμο, με άτεγκτη αυστηρότητα: Μίσος σε αυτό που αυτοί θεωρούν ως μίσος. Το έχει πει και ο Ουμπέρτο Έκο: «Η πολιτική ορθότητα τείνει να μετατραπεί σε νέας μορφής φονταμενταλισμό. Όντως αποκαταστάθηκαν κάποιες αδικίες, αλλά εκφυλίστηκε σε αστυνόμευση της σκέψης και της ελευθερίας έκφρασης».

Πώς επιβάλλεται η πολιτική ορθότητα στην κοινωνία: Η εργαλειοθήκη της πολιτικής ορθότητας εµπεριέχει τον τρόµο και τον φόβο ως κολαστήριες τεχνικές. Επιδιώκει νομοθετικές ρυθμίσεις που υποτάσσουν την αντίθετη πλειοψηφία στους κανόνες της. Με την απειλή, λοιπόν, έννομων συνεπειών ή και απλά της επικόλλησης κάποιας ονειδιστικής “ετικέτας” (ρατσιστής, ομοφοβικός, ξενοφοβικός, τεχνοφοβικός και εσχάτως ισλαμοφοβικός), υποχρεώνεται εκ των προτέρων σε σιγή κάθε ανυπόταχτη σκέψη, κάθε αντίθετη γνώμη, κάθε εύλογη διαμαρτυρία, κάθε προσήλωση τόσο σε θεμελιώδεις μορφές οργανωμένης συλλογικότητας (:οικογένεια, θρησκεία, πατρίδα, έθνος), όσο και σε αξίες, αρχές, πεποιθήσεις, παραδοχές, πολιτιστική ιδιοπροσωπία κ.τλ.». [Γιώργος Αποστολάκης, Βουλευτής Επικρατείας, Ε.τ. Αντιπρόεδρος Αρείου Πάγου: «Η “πολιτική ορθότητα” ως εργαλείο της “woke ατζέντας” για την διείσδυσή της στην Εκκλησία»· ολόκληρο το άρθρο στο: Όρθρος - ευχαριστώ την συνάδελφο και φίλη Αφροδίτη που το μοιράστηκε μαζί μου].

Είναι χαρακτηριστική λοιπόν η στροφή, η οποία παρατηρείται σήμερα στις προσεγγίσεις όλων των εκφάνσεων του βίου μας (πνευματικών, κοινωνικών, εκπαιδευτικών, πολιτικών). Τολμά κανείς να ψελλίσει όρους όπως: πατρίδα, πίστη, παράδοση, πατέρας, μάνα, κι ευθύς αμέσως θα χαρακτηριστεί με ρετσινιές ύποπτης οπισθοδρομικότητας. Αναφέρω ένα προσωπικό παράδειγμα: πριν δύο σχεδόν χρόνια, σε μια εισαγωγή που έγραψα σε τόμο ετήσιου επιστημονικού περιοδικού, οι όροι «πατριδογνωσία, Κρυφό Σχολειό», από την επιμελήτρια του τόμου λογοκρίθηκαν, με κίνδυνο να εξοβελιστούν. Μπορεί να ακούγεται, πράγματι, παράδοξο το προσωπικό μου παράδειγμα. Αλλά η αποδομητικές παραδοχές της κυρίαρχης πια «πολιτικής ορθότητας», που σαρκάζει και ισοπεδώνει καθετί σχετιζόμενο με πατρίδα, παράδοση, εθνική ιστορία κ.λπ., οδηγεί στην ξέφρενη πορεία «αστυνόμευσης της σκέψης». Με ιεροεξεταστικό τρόπο δυσχεραίνει ακόμα και τον διάλογο.

Ο Τζωρτζ Στάινερ, αυτός ο «μέγας αναγνώστης και κήρυκας της ανθρωπιστικής παιδείας», υποστηρίζει ότι η «πολιτική ορθότητα» είναι «φρικώδης όρος». Σ’ ένα κόσμο γενικευμένων ιδεοληψιών, όπως, δυστυχώς, είναι ο σημερινός, η εργαλειοθήκη της «πολιτικής ορθότητας», στην πατρίδα μας, σκοπεύει να αφανίζει καθετί που προσδιορίζει την εθνική μας ταυτότητα, τη Φυλή μας. Χρησιμοποιώ το όρο Φυλή, και για να προλάβω πιθανές παρεξηγήσεις παραπέμπω στον Γιώργο Σεφέρη. Αναρωτιέμαι πως, χάριν της «πολιτικής ορθότητας» οι θιασώτες της θα αντιμετωπίσουν όσα για την «ελληνικότητα» γράφει ο Γ. Σεφέρης στον διάλογο με τον Κ. Τσάτσο πάνω στην ποίηση. Θα τον χαρακτηρίσουν εθνικιστή; Πιθανόν. Είναι τέτοια η μόδα που γκρεμίζει κυριολεκτικά και μεταφορικά τα πάντα. Γράφει ο Σεφέρης: «Από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου σκορπίσαμε τον ελληνισμό μας. Τον σπείραμε σ’ όλον τον κόσμο· “ως μέσα στην Βακτριανή τον πήγαμεν, ως τους Ινδούς” καθώς λέει ο ποιητής. […] Αυτός ο πολιτισμός, που είναι βασικό γέννημα των ελληνικών αξιών, δε δημιουργήθηκε, βέβαια, μήτε από εμάς μήτε από τους αμέσους προγόνους μας. Οι άμεσοι πρόγονοί μας διαφυλάξανε τους αρχαίους θησαυρούς, και όταν έπεφτε το Βυζάντιο, κρατώντας “… βαριά σταμνιά, γιομάτα / με τη στάχτη των προγόνων” φέρανε τον ελληνικό σπόρο στη Δύση, όπου φούντωσε ένα πρόσφορο και ελεύθερο χώμα. […] Έτσι ήταν τα πράγματα ως την εποχή που ξύπνησε η Φυλή. Τότες – το ίδιο κάνουμε και σήμερα – οι καλύτεροι από εμάς, μελετώντας ή πηγαίνοντας στη Δύση, προσπαθούσαν να ξαναφέρουν πίσω στην ελεύθερη Ελλάδα το βιός που αιώνες πριν είχε φύγει από τον τόπο μας για να διασωθεί. Αλλά ο θησαυρός αυτός δεν ήταν ένα στείρο χρυσάφι, ήταν κάτι ζωντανό που γονιμοποίησε και γονιμοποιήθηκε και ρίζωσε και γεννοβόλησε. Και με τις λειτουργίες αυτές έφτασε σιγά- σιγά να γίνει ένα γενικό και αφηρημένο πλαίσιο όπου ερχόντουσαν να τοποθετηθούν πολλά πνεύματα, ολωσδιόλου διαφορετικά μεταξύ τους, και πολύ πιο σύμφωνα με τον εαυτό τους παρά με οτιδήποτε άλλο». 

Δεν χωρά αμφιβολία πως, σήμερα, βάσει της παραπάνω θέασης της ιστορίας μας, η αντίσταση στη φρικώδη «πολιτική ορθότητα», πρωτίστως οφείλει δυναμικά να περάσει στην εκπαίδευση των παιδιών μας.