Για την Μαρία Αναγνωστοπούλου, τον Τάκη Συρέλλη και τον Ξενοφώντα Μαυραγάνη

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Τρεις πνευματικοί άνθρωποι, τρεις προσωπικότητες των γραμμάτων της Λέσβου, τον τελευταίο καιρό έφυγαν από τη ζωή. Η Μαρία Αναγνωστοπούλου, λαογράφος και λογοτέχνιδα με εξαιρετικές μελέτες και άρθρα, ο Τάκης Συρέλλης, ποιητής κι εκδότης και ο Ξενοφών Μαυραγάνης, δικηγόρος, δημοσιογράφος και συγγραφέας.

Και με τις τρεις αυτές προσωπικότητες, απ’ όταν πάτησα το πόδι μου εδώ στη Μυτιλήνη, συνδέθηκα με φιλικές σχέσεις. Με τίμησαν με τη φιλία-τους, τους τίμησα και εγώ με τη δική-μου φιλία, άλλοτε διαβάζοντας τα γραπτά-τους, άλλοτε συζητώντας μαζί-τους ζητήματα που σχετίζονται με το πολιτισμό, την πολιτική, την εκκλησία, τη ζωή των Μυτιληνιών, κι άλλοτε παρουσιάζοντας τα βιβλία που έγραψαν. Τα τελευταία, τα βιβλία-τους, έχω τη γνώμη, ότι γράφτηκαν για να αφήσουν τα ίχνη-τους στις νεότερες γενιές. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως τα βιβλία είναι οι κατεξοχήν φορείς του γραπτού πολιτισμού. Σ’ αυτά διασώζονται όλα τα πνευματικά επιτεύγματα των ανθρώπων από το σαράκι της λήθης.

Η Μαρία, ο Τάκης και ο Ξενοφών ήταν πνευματικοί άνθρωποι. Συζητώντας μαζί-τους ένιωθες πως σήκωναν στις πλάτες-τους το βαρύ χρέος του πνευματικού ανθρώπου, ενάντια στα σκιάχτρα που με τα πεπραγμένα της καθημερινής βιοτής-τους θολώνουν και ρυπαίνουν το μυαλό και τη καρδιά-μας. Σκιάχτρα που δεν έχουν το Θεό-τους. Αξίζει να διαβάζει κανείς τα βιβλία της Μαρίας, του Τάκη και του Ξενοφώντα. Κι όχι μόνο τα βιβλία-τους αλλά τα άρθρα και τις παρεμβάσεις-τους στη δημόσια πλατεία. Πρόκειται για γραπτά που θα μείνουν εσαεί για να διδάσκουν τους νέους κυρίως, να αντιστέκονται στα σκιάχτρα του εθνομηδενισμού, του ρατσισμού, της απανθρωπίας, της άρνησης της ιστορικής συνέχειας του λαού-μας μέσα από τη λαλιά, τα ήθη και τα έθιμά του, σκιάχτρα που συνεχώς διεκδικούν ρόλο να διαφεντεύουν ασύδοτα τις ψυχές-μας.

Ο θάνατος της Μαρίας, του Τάκη και του Ξενοφώντα, έφερε στο νου-μου αυτό που γράφει ο Φιλίπ Αριές στο ωραίο βιβλίο-του: Δοκίμια για το θάνατο στη Δύση, (Γλάρος: Αθήνα 1988): «Τεχνικά, δεχόμαστε ότι μπορεί να πεθαίνουμε, κάνουμε ασφάλειες ζωής για να γλυτώσουμε τους δικούς-μας απ’ τη μιζέρια. Αλλά, στην πραγματικότητα, στο βάθος του εαυτού-μας, δεν νιώθουμε θνητοί». Κι όμως ο θάνατος υπάρχει, με το ερώτημα από τον ίδιο τον Αριές να μας βασανίζει: «Υπάρχει μήπως μια μόνιμη σχέση ανάμεσα στην ιδέα που έχουμε για το θάνατο και σ’ αυτή που έχουμε για τον εαυτό-μας;»

Μαρία Αναγνωστοπούλου, Τάκη Συρέλλη, Ξενοφώντα Μαυραγάνη, αιώνια η μνήμη σας.