Σε λίγες ημέρες ανοίγουν τα σχολεία. Μάθημα 1ο

Επιμέλεια ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Σε λίγες ημέρες ανοίγουν τα σχολεία. Σε δασκάλους, γονείς και μαθητές, το ερώτημα που τίθεται είναι βασανιστικό: άραγε πόσο σοβαρά μάς απασχολούν ζητήματα και προβλήματα Παιδαγωγικής και Διδακτικής Πράξης; Από σήμερα, μέχρι και τις πρώτες ημέρες που οι μαθητές και οι μαθήτριές μας θα πατήσουν το κατώφλι των σχολικών τάξεων… δέκα μαθήματα, προς οπλισμό ευαίσθητων και με παιδαγωγική ενσυναίσθηση δασκάλων και καθηγητών... Μακριά, βέβαια, από μεγαλόστομους και κούφιους διδακτικούς ρητορισμούς...

ΜΑΘΗΜΑ 1ο

«Σήμερα δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Και είναι όχι μόνο ανώφελο, αλλά και επικίνδυνο να λυπόμαστε που άλλαξαν· διότι η επιθυμία της ομοιογένειας οδηγεί το Σχολείο στην κατάρρευση. Όταν είναι ιδεολογική, η ομοιογένεια μετατρέπει το σχολείο σε τόπο εγκλεισμού, ακόμα και αυστηρού ελέγχου: εκεί, ο μαθητής δεν μπορεί να συναντήσει καμία άλλη σκέψη πέρα από τη δική του – υποτάσσεται στην κυρίαρχη ιδεολογία. Όταν η ομοιογένεια είναι κοινωνιολογική, μετατρέπει το σχολείο σε γκέτο: ο μαθητής ζει σαν εσωτερικός τρόφιμος και βλέπει τις προοπτικές του να περιορίζονται από το πεπρωμένο της κοινωνικής αναπαραγωγής. Όταν είναι ψυχολογική, η ομοιογένεια ματατρέπει το σχολείο σε ένα ζεστό κουκούλι: ο μαθητής μένει κλεισμένος εκεί, προστατευμένος από κάθε ανακάλυψη που θα μπορούσε να του ανοίξει άλλους ορίζοντες. Όταν η ομοιογένεια είναι διανοητική, μετατρέπει το σχολείο σε τόπο φτωχό, δίχως δυνατότητα διαδράσεων, δίχως τη δυνατότητα να δοκιμάσει ο μαθητής τις γνώσεις του με άλλους μαθητές, πιο αδύνατους ή πιο δυνατούς, που σκέφτονται αλλιώς και συλλαμβάνουν τα πράγματα με άλλο τρόπο. Εν πάση περιπτώσει, στην πραγματικότητα, η ομοιογένεια παραπέμπει στον ταυτοτικό μύθο, ο οποίος είναι μάλιστα το αντίθετο του σχολικού θεσμού, το αντίθετο του Σχολείου που αυτοθεσπίζεται: “Δεν μαθαίνουμε παρά αν είμαστε όμοιοι. Δεν μαθαίνουμε παρά αν μοιάζουμε”· άποψη που, αν εξωθηθεί στα άκρα, υπακούει στην ίδια λογική με τις πλέον εμετικές ιδεολογίες: “Πετάξτε έξω το παράξενο και τους ξένους”».

ΕΛΕΝΑ Κ. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ (Επιστημονική Επιμέλεια – Εισαγωγή - Μετάφραση). (2014). PILLIPE MEIRIEU. «Παιδαγωγική και Καινοτομία: Το Σχολείο, οι Στόχοι του και τα Δρώντα Υποκείμενά του», στο: Φιλοσοφία της Παιδείας: Όψεις της Πράξης. Αθήνα: Πεδίο, σ. 254.