«Η μετάνοια πραγματοποιείται μέσα σ’ ένα βάθος οντολογικό και πνευματικό»

«Σ’ εκείνο το πολύ παράξενο βιβλίο, “Ο Ποιμήν του Ερμά”, η ανάπτυξη της Εκκλησίας παρουσιάζεται με την εικόνα ενός πύργου που χτίζεται. Υπήρχαν λίθοι πολύ διαφορετικοί. Άλλοι ήταν οι τετράγωνοι λίθοι και άλλοι οι στρογγυλοί. “Και ελατομίθησαν οι τετράγωνοι λίθοι και ετέθησαν εις τον τόπον των ηρμένων (= τέθηκαν στη θέση εκείνων που είχαν αφαιρεθεί). Οι δε στρογγυλοί ου ετέθησαν εις την οικοδομήν, ότι σκληροί ήσαν και βραδέως εγένοντο εις το λατομηθήναι αυτούς (= διότι ήταν πολύ σκληροί και χρειάζονταν πολύς χρόνος για να πελεκηθούν). Ετέθησαν δε παρά τον πύργο, ως μελλόντων αυτών λατομείσθαι και τίθεσθαι εις την οικοδομήν, λίαν γαρ λαμπροί ήσαν”, [Ποιμήν του Ερμά, Παραβολή IX, 6, 8]. Δεν είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουμε το συμβολισμό: η στρογγυλότητα ακόμη και σε λίθους κατά τα άλλα λαμπρούς, δεν είναι εύγλωττο σύμβολο της αυτάρκειας και της απομόνωσης; Οι στρογγυλοί αυτοί λίθοι δεν ήταν δυνατόν να προσαρμοσθούν ο ένας κοντά στον άλλον, όπως συμβαίνει με τους τετράγωνους. Απ’ αυτό συμπεραίνουμε ότι η αυτάρκεια πρέπει να έχει λαξευτεί, πριν μπει κανείς στο οικοδόμημα της Εκκλησίας· [Η ερμηνεία που δόθηκε μέσα στο ίδιο κείμενο είναι στενότερη. Η στρογγυλότητα εκεί θεωρείται σημείο μάταιου πλούτου και απολαύσεων αυτού του κόσμου (Παραβολή ΙΧ, 31, 2) και Όρασις ΙΙΙ, 6, 5-6). Αναμφίβολα όμως, τέτοια απόλαυση μάταιου πλούτου του κόσμου τούτου συνεπάγεται ακριβώς αυτήν την εγωκεντρική στενότητα, που εμποδίζει το πρόσωπο να μπει στην αλληλεγγύη ενός οργανικού όλου]. Χωρίς αμφιβολία, αυτή η αμοιβαία προσαρμογή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί παρά μόνο μέσα στην Εκκλησία, μόνον εκεί όπου δίνεται από το Πνεύμα αποτελεσματική δύναμη. Εντούτοις η ενέργεια του Πνεύματος προϋποθέτει ψυχή ανοιχτή και ταπεινωμένη, δηλαδή ψυχή εν μετανοία. Δεν μπορούμε να περιγράψουμε αυτή τη “μετάνοια” με κατηγορίες καθαρά ψυχολογικές ή και ηθικές. Η μετάνοια πραγματοποιείται μέσα σ’ ένα βάθος οντολογικό και πνευματικό. Η ίδια η προσωπικότητα πρέπει ν’ αλλάξει βαθιά. Αλλά η αυταπάρνηση δεν εξαλείφει ούτε καταστρέφει την προσωπικότητα. Αντίθετα μάλιστα, η προσωπικότητα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αληθινά παρά μέσα σ’ ένα καθολικό διάλογο με τους άλλους. Όταν απαρνούμαστε τον εαυτό μας, διευρύνουμε την ύπαρξή μας, ανοιγόμαστε προς τους άλλους, τους φέρνουμε στο νου και στην καρδιά μας. Γινόμαστε περισσότερο ο εαυτός μας. Υπόδειγμα γι’ αυτό είναι η ύψιστη ενότητα της Τριάδος».

Πρωτοπρ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ. (1999). Το Σώμα του Ζώντος Χριστού. Μια ορθόδοξη ερμηνεία της Εκκλησίας, μτφρ. Ι. Κ. Παπαδόπουλος. Αθήνα: Ακρίτας, σσ. 66-68.