Μέσα σε έναν κόσμο, ο οποίος, σύμφωνα με τον Στάινερ, έγινε ένα είδος “κοσμικού καζίνο” όπου το καθετί υπολογίζεται με σκοπό τη “μέγιστη επιρροή και την αστραπιαία αχρήστευση”[1], η προσοχή έχει γίνει το σπανιότερο αγαθό, γιατί η σύγχρονη επιτάχυνση της κουλτούρας έχει ως συνέπεια να αντιμετωπίζονται οι άνθρωποι, και ειδικότερα οι μικροί μαθητές, ως λεία των ποικίλων παραγωγών της πληροφορίας, “των γυρολόγων της πληροφορίας”[2]. Αποτελούν το θήραμα αυτών που εκλιπαρούν τα δευτερόλεπτα της προσοχής τους για τα εμπορικά τους συμφέροντα και έτσι, ανεπαισθήτως, πέρα από οτιδήποτε άλλο, αποκτούν μια τραγική νοοτροπία θηράματος. Κάνοντας μάλιστα μεταφορά (transfer) αυτής της γνώσης τους, κατά της επιταγές της Διδακτικής, συμπεριφέρονται ως προγραμματικοί ελκυστές αυτής της αγωνίας των “γυρολόγων” και μαθαίνουν να ανταποκρίνονται πλέον μόνο σε αυτούς που επιδιώκουν, με ποικίλους παιγνιώδεις τρόπους, να τους αποπλανήσουν, έχοντας, με τον καιρό, αποκτήσει μάλιστα επίγνωση αυτού του παιχνιδιού. Χρειάζεται άραγε να τονιστεί η συχνά επίκτητη αδυναμία των δασκάλων να υιοθετήσουν τέτοιου είδους αποπλανητικές, θεατρικές τεχνικές, να λειτουργούν δηλαδή ως ζωντανή διαφήμιση απέναντι στους μαθητές και στους γονείς τους; Δεν είναι επίσης εμφανής η εγγενής δυσλειτουργία μιας ελληνικής εκπαίδευσης που συνεχίζει, εν αγνοία της φυσικά, να ανθίσταται σε αυτήν την υποταγή στο διαφημιστικό πνεύμα, παρά τις συχνές καταγγελίες για οπισθοδρόμηση που τη συνοδεύουν; Γιατί και στην περιοχή της εκπαίδευσης είναι γεγονός ότι, “αυτό που μανιωδώς επιδιώκουμε σήμερα, αύριο το γελοιοποιούμε, αυτό που τη μια μέρα εκθειάζουμε […], την επόμενη το αντιμετωπίζουμε με απαρέσκεια […], ο χρόνος τεμαχίζεται σε επεισόδια […] αλλά χωρίς προϊστορία και μέλλον” όπως θα μας θυμίσει ο Μπάουμαν[3]. Μια ιλιγγιώδης διαδικασία “δημιουργικής καταστροφής” των γνώσεων βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και πολλές δεκαετίες, μια διαδικασία αυτόχρημα και καταναγκαστικά “θετική”, σε διαρκή πάντοτε και μεγαλειώδη εξύμνηση».
ΑΝΤΩΝΗΣ Λ. ΣΜΥΡΝΑΙΟΣ. (2009). Λατρεία και νεύρωση στην Παιδαγωγική της Καινοτομίας. Σημειώσεις σε μια μετανεωτερική φιλοσοφία της παιδείας. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σσ. 162-164.
[1] Zygmunt Bauman, Και πάλι μόνοι. Η ηθική μετά τη βεβαιότητα, μτφρ. Ρίκα Μπενβενίστε, Κώστας Χατζηκυριάκου, Έρασμος, Αθήνα 1998, σ. 31.
[2] Thomas Hylland Eriksen, Η τυραννία της στιγμής. Γρήγορος και αργός χρόνος στην εποχή της πληροφορίας, μτφρ. Αθηνά Σιμόγλου, Σαββάλας, Αθήνα 1998, σ. 113. Ο Έρικσεν διατείνεται μάλιστα ότι «ο πιο ανεπαρκής πόρος για όλους τους προμηθευτές πληροφορίας – από τους διαφημιστές ως τους συγγραφείς – είναι η προσοχή των άλλων», ό.π., σ. 111.
[3] Zygmunt Bauman, Και πάλι μόνοι, ό.π., σ. 30.
